Hoe gezond en veilig is drinkwater uit de kraan?
In Nederland is drinkwater uit de kraan veilig en gezond. Dat zeggen wetenschappers, de overheid en de drinkwaterbedrijven zelf. Sommige mensen hebben twijfels of dat wel echt zo is. Bovendien zeggen verkopers van waterfilters dat het kraanwater in Nederland zonder hun filters niet goed voor je is. Hoe zit het nu echt? Samen met wateronderzoeker Roberta Hofman zetten we alle antwoorden op een rij.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Er is veel misleidende informatie over kraanwater
Er circuleren veel misleidende verhalen over de kwaliteit van Nederlands drinkwater. Roberta Hofman, onderzoeker bij KWR Water Research Institute, ziet dit als een groot probleem: “Commerciële bedrijven zaaien angst door te suggereren dat ons kraanwater vervuild is en dat je dure filters nodig hebt om het veilig te maken. Dit is onterecht en vooral schadelijk voor mensen met minder geld. Zij denken dat ze hun gezin in gevaar brengen als ze geen filter kopen, terwijl dat helemaal niet nodig is.”
“Bedrijven zaaien angst en beweren dat je dure filters nodig hebt. Dat is onterecht.”
Is kraanwater gezond?
Ja, kraanwater in Nederland is gezond, zegt Hofman. Het wordt streng gecontroleerd en voldoet aan zeer strenge normen voor veiligheid en kwaliteit. “De concentraties van verontreinigingen zijn zó laag dat ze geen enkel risico vormen voor de gezondheid. Er is dus geen reden om te twijfelen aan de gezondheid en veiligheid van Nederlands kraanwater.”
Zitten er nu wel of niet schadelijke stoffen in?
Ja, er kunnen sporen van verontreinigingen zoals PFAS of medicijnresten in het drinkwater zitten, maar deze zijn zo klein dat ze geen gevaar vormen voor de gezondheid. “De hoeveelheden waar we over praten, worden gemeten in nanogrammen per liter – dat is extreem klein,” zegt Hofman.
“Om een beeld te geven: het is alsof je één paracetamol oplost in 200 Olympische zwembaden. Volgens de wet mag het gehalte aan ‘overige antropogene (niet natuurlijke, door de mens gemaakte) stoffen’ in drinkwater niet hoger zijn dan 1 microgram per liter (dat is duizend keer zo veel als een nanogram per liter). Stel dat dit 1 microgram paracetamol zou zijn, en dat je elke dag twee liter water drinkt. Dan duurt het 685 jaar voordat je dat tablet hebt binnengekregen. De wetgeving zorgt ervoor dat de concentraties ruim onder schadelijke niveaus blijven. En de drinkwaterbedrijven zorgen ervoor dat ze ook nog eens ruim onder die normen blijven.”
Zit er chloor, fluoride of microplastic in het drinkwater?
In Nederland wordt geen chloor of fluoride toegevoegd aan het drinkwater, in tegenstelling tot sommige andere landen. “Chloor gebruiken we hier niet, omdat we andere methoden hebben om het water te desinfecteren. En fluoride wordt al sinds de jaren ’70 niet meer toegevoegd,” zegt Hofman.
Wat microplastics betreft, kunnen er heel kleine hoeveelheden voorkomen, maar deze zijn extreem laag. “Uit metingen blijkt dat er in kraanwater misschien een of twee microplastic deeltjes per liter zitten, terwijl flessenwater er vaak duizenden bevat,” voegt Hofman toe.
Hoe wordt drinkwater in Nederland gecontroleerd?
Kraanwater in Nederland wordt streng en continu gecontroleerd door de drinkwaterbedrijven, waarbij het moet voldoen aan de strikte normen van het Drinkwaterbesluit. “Er wordt constant gemonitord op allerlei verontreinigingen, en als er ook maar een kleine afwijking is, wordt er direct ingegrepen,” legt Hofman uit.
Veel strengere controles dan die op flessenwater
Deze controles zijn veel frequenter en strenger dan die op flessenwater, dat onder andere regelgeving valt. “Flessenwater wordt veel minder vaak getest en valt onder de Voedsel- en Warenautoriteit. De tests op kraanwater gebeuren daardoor niet alleen vaker, maar zijn ook veel uitgebreider.”
Hoe belangrijk is water voor je gezondheid?
Drinkwater uit de kraan is niet alleen veilig, volgens het voedingscentrum is het essentieel voor een goede vochtbalans in je lichaam, wat belangrijk is voor het transport van voedingsstoffen en afvalstoffen. Ook speelt het een belangrijke rol bij het reguleren van je lichaamstemperatuur. Kraanwater bevat ook kleine hoeveelheden natuurlijke mineralen zoals calcium, magnesium en natrium, die een bijdrage kunnen leveren aan je mineraleninname. Toch krijg je de meeste mineralen binnen via andere voedingsmiddelen zoals melk of groente, waardoor water niet per se een bron van mineralen hoeft te zijn.
Hoeveel water per dag?
Volgens het Voedingscentrum is het drinken van voldoende water – zo’n 1,5 tot 2 liter per dag – belangrijk om uitdroging te voorkomen en om je lichaam te ondersteunen bij het afvoeren van afvalstoffen via urine. Hoewel kraanwater geen calorieën bevat, is het een essentieel onderdeel van een gezond voedingspatroon omdat het een gezondere keuze is dan suikerhoudende dranken zoals frisdrank of vruchtensappen.
Is een waterfilter nodig?
“Nee, het is echt niet nodig om in Nederland een waterfilter te gebruiken”, zegt Hofman. “Het water dat uit de kraan komt, is al van hoge kwaliteit. Deze filters zijn vaak ontworpen voor markten waar de waterkwaliteit slechter is, maar ze hebben hier weinig toegevoegde waarde. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze chloor en fluoride uit het water halen, maar deze zitten helemaal niet in het Nederlandse drinkwater.”
De nadelen van waterfilters op een rij:
- Ze zijn ontworpen voor stoffen die niet eens in Nederlands kraanwater zitten.
- Filters die adsorptie toepassen (bijvoorbeeld met actieve kool) raken snel verzadigd en verliezen hun effectiviteit.
- Bij slecht onderhoud zijn ze een broedplaats voor bacteriën.
- Water waar de mineralen uit worden gefilterd is agressief en mogelijk schadelijk voor je gezondheid
Waterfilters doen wat drinkwaterbedrijven al beter doen
Hoewel sommige waterfilters stoffen uit het water kunnen halen, zoals actieve koolfilters, worden dezelfde technieken al op veel grotere en effectievere schaal toegepast door de drinkwaterbedrijven. “Drinkwaterbedrijven filteren water met lagen van wel 5 meter actieve kool, terwijl een filter thuis misschien maar 10 centimeter dik is,” legt Hofman uit. Deze kleine filters raken bovendien snel vol en verliezen hun effectiviteit al na korte tijd.
Onvoldoende onderhoud kan bacteriegroei veroorzaken
Een ander probleem met waterfilters is dat ze bij slecht onderhoud een broedplaats voor bacteriën kunnen worden. “Als je het filter niet op tijd vervangt, kunnen bacteriën zich ophopen,” waarschuwt Hofman. “Een filter biedt een perfecte omgeving voor bacteriën: het is relatief warm en er stroomt continu water door. Deze bacteriën kunnen ook in je drinkwater terechtkomen, wat de waterkwaliteit verslechtert. We zien dit trouwens al gebeuren ruim voordat je officieel het filter zou moeten vervangen.”
Water zonder mineralen is niet goed voor je gezondheid
Sommige filters, zoals omgekeerde osmosefilters, halen werkelijk alles uit het water, maar dat is niet altijd wenselijk. “Je lichaam heeft mineralen zoals calcium en magnesium nodig, die van nature in het water zitten,” zegt Hofman. “Als je alles uit het water haalt, spoel je de mineralen uit je lichaam. Dat kan op de lange termijn schadelijk zijn voor je gezondheid.”
Wanneer is een filter wél nuttig?
In sommige gevallen kan een wel waterfilter nuttig zijn, bijvoorbeeld in oude huizen met loden leidingen. “Loden leidingen hadden in de jaren ’60 al verplicht vervangen moeten worden door huiseigenaren zelf, maar dit is niet overal gebeurd,” legt Hofman uit. “Daardoor zitten er in sommige oude huizen nog steeds loden leidingen, wat kan leiden tot te veel lood in het kraanwater. Dat kan schadelijk zijn. In die gevallen kan een filter tijdelijk helpen om het lood eruit te halen, mits je het filter goed onderhoudt. Het vervangen van loden leidingen zelf is uiteindelijk de beste oplossing, omdat dit een permanente verbetering biedt.”
