Waterbesparing bij woningbouw: 5 tips

In Nederland verbruiken we steeds meer drinkwater. Als de huidige trend doorzet, is het mogelijk dat we in 2050 liefst 30 procent meer drinkwater gebruiken dan nu. Belangrijkste oorzaken van de stijging zijn bevolkingsgroei en klimaatverandering. Zeker in droge en warme periodes schiet het drinkwatergebruik omhoog, vooral door tegelijkertijd gevulde zwembadjes, dorstige planten en vaker douchen. Vanwege de groeiende watervraag neemt de druk op de beschikbaarheid van schone drinkwaterbronnen en het distributienetwerk toe. Ook voor andere partijen, zoals boeren en natuurbeheerders, is het voordelig om duurzaam met drinkwater om te gaan, omdat zij gebruikmaken van (grond)water.

Waterbesparing in en rond het huis

We moeten slimmer met het beschikbare water omgaan. (Her)gebruik van water in en rond het huis helpt om het drinkwaterverbruik te verminderen. Zo zorgen opvang en benutten van regenwater ervoor dat we geen drinkwater hoeven in te zetten voor bijvoorbeeld het besproeien van de tuin.

Niet alleen voor bewoners, ook voor gemeenten en projectontwikkelaars is een belangrijke rol weggelegd, bijvoorbeeld bij woningbouw. Drinkwaterbedrijven pleiten dan ook voor duurzame wateroplossingen in nieuwbouwprojecten. Vitens riep begin dit jaar zelfs op om waterbesparende nieuwbouw wettelijk te verplichten. Het Zuid-Hollandse Dunea gaat nog een stap verder. Het drinkwaterbedrijf onderzoekt de mogelijkheden voor een waterbespaarplaat. Met deze plaat kunnen bewoners regenwater opvangen en water recyclen. Bij nieuwbouw en renovatie bij bestaande bouw kan het systeem al worden meegenomen.

Tips voor drinkwaterbesparing bij nieuwbouw

Bij de bouw van nieuwe woningen zijn veel mogelijkheden om drinkwater te besparen. Vijf opties op een rij:

1. Maak gebruik van infiltratiesystemen voor regenwater

Infiltratiesystemen vangen regenwater op en zorgen ervoor dat het water vervolgens langzaam de ondergrond insijpelt. Dat is belangrijk voor het aanvullen van grondwatervoorraden. Snelle waterafvoer en verharding van de ondergrond in stedelijk gebied maken het voor de bodem vaak lastig om regenwater op te nemen. Door water beter vast te houden, is sproeien minder noodzakelijk.

Het laten infiltreren van hemelwater kan op verschillende manieren:

Groendaken

Regenopvang begint al op het dak. Groendaken zorgen ervoor dat regenwater niet direct wordt afgevoerd naar de riolering. Groendaken nemen water op voor eigen begroeiing, zoals sedum (vetplanten), maar kunnen regenwater ook tijdelijk bufferen. Het opgevangen water kan vervolgens via een afvoer geleidelijk in de bodem van de tuin infiltreren.

Wadi’s

Voor infiltratiesystemen in de ondergrond zijn wadi’s goeie opties. Een wadi (Water Afvoer Drainage Infiltratie) is een greppel of sloot gevuld met zand en grind met daar bovenop begroeiing. Het opgevangen water infiltreert na verloop van tijd langzaam in de bodem. Bij een nieuwbouwproject in Dalfsen zijn wadi’s bedekt met fraaie kruidenmengsels.

Urban waterbuffers

Urban waterbuffers hebben een vergelijkbare functie en werking als een wadi. Ze bieden vooral uitkomst in lager gelegen gebieden. Onder meer het Sparta-stadion in Rotterdam, het Cromvlietpark in Den Haag en de Lentesteeg in Rheden zijn uitgerust met een urban waterbuffer. De buffers kunnen het opgevangen water met buizen actief infiltreren tot grotere diepte. Ook bieden ze mogelijkheden voor waterhergebruik, zoals beregening van de omgeving. In Rotterdam is dat bijvoorbeeld de grasmat van Sparta. Dit soort ondergrondse bassins zijn niet nieuw. Wat deze waterbuffel wel uniek maakt, is dat het regenwater dus een nieuwe functie krijgt.

(tekst gaat verder onder de foto)

Afbeelding: groen daken in Klarenbeek in Arnhem.

2. Gebruik regenwater waar mogelijk

Er bestaan verschillende mogelijkheden om opgevangen regenwater in en rond een woning te gebruiken. Denk aan een kraantje, een regenton of een ondergrondse regenwaterzak of -tank. Dit water kan vervolgens worden ingezet voor het besproeien van de tuin of – na zuivering – voor het toilet of de wasmachine.

Met Circulair Rain onderzoekt KWR innovatieve opslag, zuivering en gebruik van regenwater voor verschillende effectieve toepassingen. Naast systemen voor individuele woningen bestaan er ook oplossingen op wijkniveau. In het project SuperLocal in Kerkrade wordt gewerkt aan centrale opvang en zuivering van regenwater voor gebruik in een flatgebouw.

Beperkingen

Aan het gebruik van regenwater kleven ook nadelen. Door de aanwezigheid van verontreinigingen, zoals bacteriën van dierlijke uitwerpselen, moet regenwater voor gebruik goed worden gezuiverd en gemonitord. Om gezondheidsrisico’s uit te sluiten, is het wettelijk niet toegestaan om regenwater aan anderen te schenken voor consumptie, ook niet na zuivering. Het gebruik van regenwater is nog in ontwikkeling. In de toekomst zullen er steeds meer mogelijkheden zijn om regenwater als alternatief te gebruiken.

Lees ook: Regenwater als bron voor drinkwater, goed idee?

3. Geef afvalwater een tweede leven

Grijs water is afvalwater uit onder andere de douche, vaatwasser of keuken. Net als regenwater kan grijs water op een centrale plek in of bij de woning worden opgevangen en gezuiverd voor gebruik.

In Nieuwegein startte begin dit jaar het project Water Circulair Nieuwegein. Hierin onderzoeken onder andere KWR, de gemeente en hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de mogelijkheden voor hergebruik van grijs water. Ook kijkt Waternet naar hergebruik van afvalwater in de wijk Buiksloterham in Amsterdam.

De toiletspoeling en het bad zijn de grootste watergebruikers in huis. Dus het doorspoelen van het toilet met douchewater betekent een flinke besparing van het drinkwater.

Lees ook: 7 vragen over grijs water

Beperkingen

Voor grijswatersystemen geldt net als voor regenwatersystemen: hoe kleiner de schaal, hoe duurder en energie-intensiever het hergebruik op dit moment nog is.

Daarnaast is het door risico’s op foutaansluitingen wettelijk niet toegestaan huishoudwater te gebruiken voor andere toepassingen dan het toilet. Aanleiding hiervoor is een project met circulair watergebruik in Leidsche Rijn. Inwoners van de Utrechtse wijk werden ziek doordat drinkwater in aanraking was gekomen met huishoudwater. Het huishoudwater- en drinkwaterleidingen bleken verwisseld te zijn.

4. Bouw waterbesparende apparatuur in

De keuze voor apparatuur in woningen kan flinke besparingen op drinkwater opleveren. Denk hierbij aan waterbesparende douchekoppen en toiletten. Deze kunnen eenvoudig worden geplaatst bij de ontwikkeling van nieuwbouw of renovatie van woningen. Daarnaast kunnen consumenten bij de aankoop van een wasmachine of vaatwasser letten op het waterverbruik van het apparaat.

Ook het plaatsen van een doorstroombegrenzer vermindert het watergebruik. Deze kunststof ring aan het einde van de kraan zorgt voor lagere doorstroom van water, zonder dat de straal in kracht afneemt.

5. Gebruik zeewater

Zeewater kan op sommige plekken een alternatief zijn voor het gebruik van drinkwater voor toiletten. Het doorspoelen van het toilet neemt een derde van het gemiddeld dagelijks drinkwatergebruik in huis (120 liter) in beslag. Een spoelbeurt met zeewater bespaart per toiletbeurt 5 liter drinkwater.

In Hongkong worden veel wc’s vanwege zoetwatertekort al jaren doorgespoeld met zeewater. In Nederland biedt een aparte zeewaterleiding vooral uitkomst langs de Noordzeekust en op de Waddeneilanden.