7 vragen over grijs water

10 september 2020

Drinkwaterbedrijven roepen op om drinkwater niet te verspillen. Toch spoelen we met drinkwater de wc door. Zeven vragen over afvalwater uit huishoudens, ofwel: grijs water.

1. Wat is grijs water, en wat is zwart water?

Het water dat afkomstig is van het toilet noemen we zwart water. Door het rottingsproces in dit water heeft het een zwarte kleur. Al het andere water wat we in huis wegspoelen noemen we grijs water. Dat is bijvoorbeeld het afvalwater uit gootstenen, douches en wasmachines. Vanwege onder andere de zeepresten in het water krijgt het een grijze kleur. Vandaar de naam. Meestal heeft het ook een onaangename geur. Dat gebeurt als het water een tijd heeft stil gestaan en de zeepresten zijn gaan rotten. In het grijze water zitten soms ook haren en huidschilfers.

De term ‘grijs water’ wordt ook wel gebruikt voor water van andere kwaliteit (minder zuiver) dan drinkwater, zoals bijvoorbeeld regenwater, dat je kunt gebruiken voor het toilet en de was. Dit noemen we ook wel ‘huishoudwater’. Dit water kun je niet drinken.

2. Kunnen we afvalwater zuiveren tot drinkwater?

Van dit zwarte en grijze water (afvalwater van huishoudens) maken we geen drinkwater. Het zuiveren ervan kost enorm veel energie. Het is dus niet duurzaam. Bovendien kiezen drinkwaterbedrijven altijd de beste beschikbare bron om te zuiveren tot de hoge kwaliteit die drinkwater moet hebben.

3. Niet voor drinkwater dus. Maar waarom gebruiken we het grijze water niet voor de wc?

Zou je grijs water willen (her)gebruiken, dan zijn er twee leidingsystemen nodig. Het drinkwater en grijs water moet namelijk strikt gescheiden blijven. Het aanleggen van twee afzonderlijke systemen is erg kostbaar en bovendien brengt het gezondheidsrisico’s met zich mee. Als het grijze water om welke reden dan ook vermengt met het drinkwater kunnen mensen erg ziek worden. De overheid en drinkwaterbedrijven willen dat te allen tijde voorkomen.

Het drinkwater en grijs water moet strikt gescheiden blijven

Het is wel mogelijk om thuis met een systeem eigen afvalwater te zuiveren om bijvoorbeeld te gebruiken voor het toilet, de was en voor het sproeien van de tuin. Zo kun je afvalwater opnieuw gebruiken. Zo’n grijswatersysteem reinigt eerst het afvalwater, waarna vaak een membraanfilter het water zuivert.

Daarnaast kun je zelf regenwater opvangen, bijvoorbeeld in een ondergrondse tank, en gebruiken voor het toilet, de was en het sproeien van de tuin.

4. Kunnen drinkwaterbedrijven water voor de wc uit bijvoorbeeld een rivier halen?

Nee, dat mag in Nederland niet. In het verleden is wel geëxperimenteerd om ‘huishoudwater’, dus water wat gebruikt wordt voor het huis, uit de Lek te halen. Dit water werd eerst licht gezuiverd en ging daarna door een apart leidingnet richting de huishoudens. Dit waren onder andere huizen in wijken van Utrecht, Amsterdam en Eindhoven.

In de wijk Leidsche Rijn ging het mis. Door een menselijke fout waren de leidingen verwisseld. Sommige mensen dronken huishoudwater in plaats van het schone drinkwater. Ze werden ziek en kregen diarree. Bovendien was dit systeem relatief duur en bleek de milieuwinst bij een volledig tweede leidingnetsysteem minimaal. Voormalig staatssecretaris Pieter van Geel heeft vanwege de gezondheidsrisico’s in 2003 de levering van huishoudwater door waterleidingbedrijven in Nederland verboden.

5. Moeten we daarom ook drinkwater gebruiken voor het sproeien van de tuin en het wassen van de auto?

Dat is zeker niet nodig. Ondanks dat we geen tweede leidingnet hebben met ‘ander’ water hoeven we niet overal drinkwater voor te gebruiken. Er zijn genoeg alternatieve opties. Veel mensen hebben bijvoorbeeld al een regenton in de tuin. Met dit water kun je goed de auto wassen en de tuin water geven. Regentonnen zijn in allerlei maten te koop. In bepaalde gemeenten kunnen inwoners er subsidie voor krijgen, zoals in Heusden.

Ook zijn er duurzame recyclingsystemen in huis die je kunt hergebruiken. Zo zijn er regendouches die wel 80 procent zuiniger zijn dan reguliere regendouches. Dit komt omdat het gebruikte water weer opnieuw wordt gefilterd, gereinigd en weer wordt verwarmd. Ook zijn er systemen die douche-, bad en wasmachinewater opvangen en weer recyclen.

Sommige mensen leggen overigens zelf een tweede leidingsysteem aan, meestal omdat ze willen verduurzamen. Dat mag wel, want dan ben je zelf verantwoordelijk.

6. Wat doen drinkwaterbedrijven om water te hergebruiken?

Veel drinkwaterbedrijven in Nederland zijn met innovatieve projecten bezig om drinkwater, nadat het door de afvoer is gegaan, weer efficiënter in te zetten. Bijvoorbeeld in Zuid-Holland, waar Dunea en hoogheemraadschap van Rijnland voor de wijk Valkenburg in de gemeente Katwijk verkennen of afvalwater van huishoudens lokaal  zuiveren haalbaar is.

Het afvalwater meteen zuiveren heeft voordelen. Zo is het water uit de wc (zwart water) afzonderlijk makkelijker te zuiveren. Uit dit water kan energie worden gewonnen en is door de afzonderlijke zuivering beter geschikt om als bron voor grondstoffen, zoals fosfaat, te hergebruiken. Het grijze water krijgt een andere bestemming en wordt lokaal gezuiverd. Dit water komt dan terecht in een zoetwaterplas in het dorp. Dit grijze water blijft dus dicht bij huis.

Ook Waternet wil in Amsterdamse wijken, zoals in Buiksloterham, nieuwe sanitatie aanleggen om zwart en grijs water meteen bij de bron te scheiden. Het Amsterdamse waterbedrijf wil uit beide weer grondstoffen en energie winnen. Met een speciale techniek wordt warmte uit het grijze water gehaald, waardoor de energierekening omlaag gaat. Voor het zwarte water vanuit het toilet komen vacuüm toiletten. Dit zijn toiletten die maar met één liter water de ontlasting onder vacuüm wegzuigen. Daarna vergist in een installatie het zwarte water, zodat het omgezet kan worden in elektriciteit en warmte. Bovendien haalt het waterbedrijf ook fosfaat uit het water voor bemesting.

7. Bestaat er zoiets als een gesloten waterkringloop?

Uiteindelijk streven overheid, provincies en drinkwaterbedrijven naar een gesloten waterkringloop. Hierbij kun je energie en water besparen.

In de gemeente Kerkrade in Limburg werken ze hard aan zo’n systeem door een gerenoveerde flat te verduurzamen. Met het project Superlocal willen de betrokken partijen, waaronder het Limburgse drinkwaterbedrijf WML, een gesloten waterkringloop. De drie soorten water, regenwater, grijs water en zwart water, krijgen een ‘tweede leven’. Het grijze water wordt na zuivering weer gebruikt voor onder meer een autowasstraat. Ook krijgt de flat vacuümtoiletten, zoals in vliegtuigen, die maar één liter water gebruiken bij het spoelen. Het zwarte water wordt daarna omgezet in elektriciteit en warmte voor de woningen.

Om water te besparen en overlast tegen te gaan vangt een systeem het regenwater op. Na zuivering komt dit weer als drinkwater uit de kraan. Vanwege de duurzaamheidsdoelstellingen zal dit soort projecten waarschijnlijk in de toekomst een vlucht nemen. De overheid heeft als doel om Nederland in 2050 volledig circulair te maken.

Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Reacties

9
  • Anoniem
    johannes jeurissen
    Interessant en nuttig.
    Beantwoorden
  • Anoniem
    Nico Veenstra
    Ik meld me aan om mee te praten, nou liever handelen dan praten, maar als het niet anders kan praten.
    Beantwoorden
  • Anoniem
    PCJ Brouwer
    Goed en duidelijk verhaal
    Beantwoorden
  • Anoniem
    Ton en Sylvia Leentvaar
    Jullie hebben altijd weer iets nieuws of interessants melden. Daarom lees ik jullie berichten trouw.
    Beantwoorden
  • Anoniem
    Henk Schendstok
    Water van de douche en laatste spoelwater van de wasmachine, beiden opgevangen in emmers, kan worden gebruikt als spoelwater voor het toilet, schoonmaken van kliko afvalbakken, als eerste dweilwater bij schoonmaken van toilet- en badkamervloeren. Scheelt een hoop drinkwater.
    Beantwoorden
  • Anoniem
    René
    regenwaterhergebruik is prima te doen , zeker bij nieuwbouw. Nederland mag buurland belgie hier in volgen. Zelf grijswater installatie aangelegd in eigen huis, is flikke klus maar geen drinkwater meer door mijn wc. Geef toe is niet goedkoop maar bij nieuwbouw is dit veel makelijker dus goedkoper. op internet genoeg info over te vinden. Toets maar een regenwaterhergebruik in bij zoekmachine
    Beantwoorden
  • Anoniem
    Vincent Rondwijk
    Bedankt voor het delen van dit artikel over grijs water. Ik kan mij voorstellen dat het zuiveren te veel energie kost. Hopelijk kunnen we dit water in de toekomst voor toiletten gebruiken.
    Beantwoorden
  • Anoniem
    Robin Carstens
    Goed dat er veel aandacht is voor het zuiniger omgaan met water. Onlangs zag ik op twitter een afbeelding uit Japan voorbijkomen met een toiletfonteintje waar bij het handen wassen het gebruikte water rechtstreeks de stortbak van het toilet instroomde waarna deze klaar was voor de volgende spoeling. Echt supergoed bedacht! Ik zou nog wel wat andere waterbesparende oplossingen kunnen aandragen: Je kunt op veel wc's het spoelen onderbreken na een "kleine boodschap" te hebben gedaan. Zo heb je aan nog geen halve liter water genoeg, als je niet onderbreekt spoel je al gauw 6 à 7 liter water onnodig door het toilet. Waarom dit systeem niet omdraaien? Standaard een halve liter water, alleen als er meer water is vereist moet je een extra handeling verrichten om naar de volledige 6 à 7 liter te gaan? Vrij logisch wat je doet veel vaker een kleine dan een grote boodschap. Ook een optie is een doortreksysteem waarbij je de knop ingedrukt moet houden zolangs als je wilt dat het toilet doorgespoeld wordt. Is de boodschap weg, knop loslaten en het spoelen stopt onmiddelijk en er gaan dus geen vele liters water onnodig verloren. Dan nog de douche. Als er een douchekraan bestaat die na tien minuten of een kwartier automatisch 2 minuten stopt voordat je deze weer aan kunt zetten zullen veel mensen die twee minuten niet gaan staan wachten maar zorgen dat ze binnen dat kwartier (of eerder) schoon zijn. Twee minuten nat in een badkamer of douche staan zonder dat er water uit de douche komt is best lang en onaangenaam. Dat waren zo een paar dingen die ik zelf zou gebruiken als ik ze tot mijn beschikking had. Ik heb de wijsheid uiteraard niet in pacht maar een beetje meedenken kan nooit kwaad. Dank voor het lezen! Met vriendelijke groet, Robin Carstens
    Beantwoorden