Een watertekort door droogte, hoe zit dat?

Vooral bij een hittegolf en langdurige droogte vragen Nederlandse drinkwaterbedrijven aan consumenten om waterbesparende maatregelen te nemen. Op warme en droge dagen kunnen enorme pieken voorkomen in het waterverbruik. Daarnaast moeten we waterschaarste voorkomen door zuiniger met water om te gaan.

Op snikhete dagen schiet ons waterverbruik de hoogte in. We douchen meer, we besproeien de tuin met kraanwater en voor de kinderen vullen we zwembadjes. Elk drinkwaterbedrijf is in principe voorbereid op die extra vraag naar water. Maar vooral als de warmte en droogte langer aanhoudt, wordt aan mensen gevraagd om het watergebruik zoveel mogelijk te spreiden. Zo voorkomen we met z’n allen een lagere waterdruk. Met name het afvlakken van de avondpiek (tuin sproeien en badjes vullen, bovenop het toch al wat vaker douchen) is dan wenselijk.

Waterbedrijven proberen de zeer hoge temperaturen en droogte de baas te blijven. Ze houden het waterverbruik goed in de gaten en zorgen dat er voldoende kraanwater beschikbaar is. Bijvoorbeeld door de waterreservoirs maximaal te vullen en door continue door te draaien om extra water op te pompen.

Een watertekort in Nederland is niet ondenkbaar. Door klimaatverandering nemen periodes van aanhoudende droogte toe. Ook stijgt de vraag naar drinkwater door economische ontwikkelingen en bevolkingsgroei. Hierdoor staan drinkwaterbronnen onder druk. De gortdroge zomer van 2018 was voor Nederland een wake-upcall. Provincies en drinkwaterbedrijven zoeken naar aanvullende bronnen om drinkwater van te maken. De kans is heel klein dat er geen drinkwater meer uit de kraan komt. Dat komt door de verdringingsreeks waarin vaststaat hoe we het zoetwater bij ernstige tekorten gaan verdelen.

Waterbedrijven kunnen hun klanten adviseren om niet-noodzakelijk watergebruik te beperken tijdens de ochtend- en avonduren.

Dit zijn vaak de spitsuren voor watergebruik: in de ochtend tussen 6.00 uur en 9.00 uur en ’s avonds tussen 18.00 uur en 22.00 uur. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten als:

1. de tuin sproeien met kraanwater
2. de auto wassen met stromend water
3. de vaatwasser of wasmachine gebruiken
4. zwembadjes vullen
5. lang douchen

Een minuutje korter douchen scheelt bijvoorbeeld al snel 8 liter drinkwater. Overigens kun je het gehele jaar door waterbesparende maatregelen nemen. Zo kun je ook regenwater gebruiken om je tuin mee te sproeien.

Het advies om alleen drinkwater te gebruiken als het echt nodig is, geldt natuurlijk niet alleen voor consumenten, maar ook voor bedrijven. Drinkwaterbedrijven kijken samen met de industrie, landbouw en overheid naar duurzame oplossingen. Zo kan de industrie voor sommige processen gebruikmaken van gezuiverd afvalwater of regenwater in plaats van drinkwater. Landbouwbedrijven kunnen water besparen door bijvoorbeeld gebruik te maken van druppelirrigatie. Met peilbeheer zorgen boeren dat regenwater langer wordt vastgehouden.

Ook drinkwaterbedrijven zelf werken voortdurend aan verduurzaming. Dat doen ze door het beperken en vergroenen van hun energiegebruik, hergebruik van reststromen en gezond natuurbeheer. Spoelwater kan na filtering bijvoorbeeld weer teruggebracht worden in het zuiveringsproces. Dit zorgt voor efficiënter watergebruik en ontlasting van de omgeving met afvalwater.

De minister van Infrastructuur en Waterstaat en de burgemeester (of voorzitter van een veiligheidsregio) kunnen op grond van hun noodbevoegdheden verplichtingen opleggen aan watergebruikers. Denk dan bijvoorbeeld aan een verbod op het wassen van auto’s en het sproeien van tuinen. Drinkwaterbedrijven kunnen die restricties trouwens ook opleggen. Maar in de praktijk gebeurt dit zelden. Waterrestricties in Nederland kunnen dus wel voorkomen, maar het is zeldzaam.

Bij een piek in drinkwaterverbruik kan de waterdruk omlaag gaan of, in het uiterste geval, wegvallen. Ook kan er in zeldzame gevallen bruin water uit de kraan komen. Dat ziet er niet fris uit, maar het is niet schadelijk voor de gezondheid. De bruine kleur wordt veroorzaakt door deeltjes ijzer en mangaan die van nature voorkomen in het grondwater. Deze deeltjes worden voor het grootste deel uit het water gefilterd tijdens het zuiveren van het grondwater tot drinkwater. Een klein deel gaat door de filters heen en zet zich af in de leidingen. Onder normale omstandigheden, blijft het daar zitten, maar als de stroomsnelheid verandert, dan kunnen die deeltjes worden meegenomen in het kraanwater.