Interview Brabant Water: door verontreinigingen winningen gesloten

Grondwater is een belangrijke bron voor drinkwaterbedrijven in voornamelijk het noorden, oosten en zuiden van Nederland. Dagelijks stroomt bij meer dan tien miljoen Nederlanders water uit de kraan dat afkomstig is uit watervoorraden op tientallen meters diepte. Grondwater wordt voor een groot deel beschermd door slecht doorlatende bodemlagen, zoals zand en klei. Toch kampen grondwaterbedrijven met uitdagingen rondom de waterkwaliteit- en kwantiteit. In een serie interviews delen de hoofdverantwoordelijken van de drinkwaterbedrijven hun visie over de toekomst van de drinkwatervoorziening.

Guïljo van Nuland, algemeen directeur van Brabant Water:

“In Noord-Brabant halen we ons grondwater op de meeste plekken van grote diepte, oplopend tot zelfs ruim 300 meter. Onze watervoerende pakketten zijn veelal goed beschermd door dikke kleilagen. Toch is die bescherming niet altijd 100 procent, waardoor we soms verontreinigingen terugvinden in met name onze ondiepere bronnen.”

“De meeste daarvan zijn stoffen uit de agrarische sector en de industrie. De laatste jaren zien we ook steeds vaker nieuwe stoffen, zoals medicijnresten, microplastics en drugsresten uit afvaldumpingen. Hoewel die stoffen nu vooral in ondiep grondwater worden gevonden, bestaat de kans dat ze uiteindelijk doorsijpelen naar onze diepe bronnen.”

Productielocaties moeten sluiten

“Vanwege verontreinigingen hebben we de afgelopen jaren drie van onze 32 productielocaties moeten sluiten. Dat waren vooral ondiepere winningen; de gevolgen hebben we kunnen opvangen op andere productielocaties. We zijn echter niet van plan om meer locaties te sluiten en doen er alles aan om verdere verontreinigingen te voorkomen. Voor ons is het uitgangspunt van de Kaderrichtlijn Water leidend: met een zo eenvoudig mogelijke zuivering drinkwater produceren.”

‘Wij willen met een zo eenvoudig mogelijke zuivering drinkwater produceren’

Geen nieuwe zuiveringstechnologie

“Bij onze bronnen volstaat nu gelukkig traditionele zuivering. We kiezen er bewust voor om zo lang mogelijk weg te blijven van aanvullende zuiveringstechnieken als actief kool en membraanfiltratie. Hoewel deze technieken veel stoffen uit het water filteren, zijn ze relatief duur en verbruiken ze meer energie. Bovendien heb je voor complexere zuivering chemicaliën nodig en houd je afvalstoffen over. Daarnaast willen we niet de boodschap afgeven dat alles maar geloosd kan worden, omdat we het er toch wel uithalen.”

Lees ook het interview met WMD-directeur Leo Hendriks: “De toenemende kosten voor onze investeringen zijn helaas ook merkbaar voor onze klanten.”

Samenwerken met landbouw

“Om onze bronnen schoon te houden, werken we nauw samen met andere gebruikers van het watersysteem. Omdat Noord-Brabant een echte landbouwprovincie is, zijn dat vooral agrariërs. Via de ZLTO hebben we samen met boeren verschillende projecten in de provincie opgezet om te zorgen voor schonere teelt. Daarnaast proberen we daar waar relevant grond in eigendom te hebben en deze deels te verpachten voor duurzame landbouw.”

Korte en lange termijnaanpak

“Met de Provincie hebben we een bestuurlijk plan van aanpak gemaakt voor de korte en lange termijn. Omdat onze winningen effect hebben op andere functies, zoals de landbouw en natuur, kijken we naar maatregelen die we zelf kunnen nemen. Op basis van de draagkracht van het watersysteem onderzoeken we bijvoorbeeld of we vergunningen kunnen verplaatsen of bepaalde plekken minder kunnen belasten. Voor de lange termijn zoeken we samen met de Provincie naar aanvullende strategische voorraden (ASV’s), die een toekomstige toename in de watervraag in onze of omliggende provincies kunnen opvangen.”

‘Geothermie kan invloed hebben op ons diepe grondwater’

Rol energietransitie

“Als bevoegd gezag voor de diepe ondergrond speelt de Provincie ook een belangrijke rol bij het beschermen van onze bronnen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om vergunningverlening voor geothermie, dat invloed kan hebben op ons diepe grondwater. Gelukkig vindt er aan de voorkant veel afstemming plaats tussen betrokkenen. Met de Provincie en overige stakeholders hebben we een Green Deal (Geothermie Brabant, red.) gesloten met strakke richtlijnen over welke activiteiten waar wel en niet mogen plaatsvinden.”

Investeringsagenda

“De komende vijf jaar moeten we zo’n 700 miljoen euro investeren. Dat is behoorlijk meer dan voorheen. Ongeveer de helft moeten we inzetten voor maatregelen voor de toekomstige drinkwatervoorziening. Daarbij horen onder meer de reservering van ASV’s, proactieve vervangingen en investeringen in kennis. Het verplaatsen van winningen vraagt bijvoorbeeld grondig onderzoek naar de effecten op het watersysteem.”

Watervraag beperken

“Met het beperken van de watervraag proberen we de druk op onze bronnen en ons leidingnet zo laag mogelijk te houden. Met campagnes via sociale media roepen we onze klanten op om zuinig te zijn met water, zeker in droge periodes. Bij onze industriële klanten doen we waterscans om te kijken hoe ze de watervoorziening efficiënt kunnen inrichten. In sommige gevallen leggen we een pijpleiding tussen twee bedrijven, zodat ze elkaars water kunnen hergebruiken.”

‘Dat de belastingdruk op drinkwater hoger is dan op bestrijdingsmiddelen is de omgekeerde wereld’

Strengere wetgeving

“Ondanks de uitdagingen heb ik er veel vertrouwen in dat het Brabantse kraanwater over honderd jaar nog steeds uit grondwater komt. De stimulering vanuit het Rijk voor decentrale samenwerking en afstemming wordt in onze provincie goed opgevolgd. Wel mag de wetgeving nog strenger als het gaat om voorkómen van verontreiniging van onze drinkwaterbronnen. Dat de belastingdruk op drinkwater hoger is dan op bestrijdingsmiddelen is natuurlijk de omgekeerde wereld. Zowel vanuit Nederland als de EU mag daarin best een tandje worden bijgeschakeld.”