Industriewater: voor elke toepassing het juiste water

Industriewater is water dat bedrijven gebruiken voor andere doeleinden dan om te drinken. Dit is ander water dan drinkwater. Industriewater kan uit dezelfde bron als drinkwater komen. Steeds meer bedrijven proberen hun waterverbruik te verminderen door bijvoorbeeld water te hergebruiken. Drinkwaterbedrijven zetten in op ‘het juiste water voor het juiste gebruik’, dus geen drinkwater waarvoor geen drinkwater nodig is.

Wat is industriewater?

Industriewater is water dat bedrijven voor andere doelen gebruiken dan voor consumptie. “Voor industriewater van Evides Industriewater gebruiken we hoofdzakelijk water uit de Maas. Dit is dezelfde rivier als waar we drinkwater uit maken,” zegt project developer Bas van Eijk. Daarnaast gebruikt het waterbedrijf ook water uit het Brielse Meer, lokale waterbronnen en effluent. Effluent is gezuiverd afvalwater dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie verlaat.   

Evides kan water op verschillende manieren aan bedrijven leveren. “We kijken goed naar wat voor soort water een bedrijf nodig heeft. Hierbij analyseren we de bedrijfsvoering grondig en bepalen we welke rol water hierin speelt.” Van Eijk specifieert drie categorieën:

• Ruwwater

Dit gaat om ongezuiverd rivierwater. Het water is vrij van grove delen zoals kleine takjes en andere drijvende objecten.

• Proceswater

Dit is licht gezuiverd water, dat al een of meerdere malen is gefilterd. Bedrijven kunnen dit water zelf nog verder zuiveren of meteen gebruiken. “Dit water kan bijvoorbeeld gebruikt worden als koelwater voor processen waarbij warmte vrijkomt.”

• Demiwater  

Demiwater staat voor ‘gedemineraliseerd’ water. Dat heet zo omdat mineralen en zouten eruit zijn gefilterd. Dit is nodig omdat mineralen en zouten zich afzetten in installaties en tot extra onderhoud leiden. Dit water is nog verder gezuiverd dan drinkwater. “Dit water gebruiken bedrijven bijvoorbeeld voor de stoomproductie en hoogwaardige koelprocessen.”

Verschil tussen drinkwater en industriewater

In de eerste plaats is drinkwater gemaakt voor consumptie en volksgezondheid. Hierdoor zijn alle ongewenste stoffen voor mensen uit het water gezuiverd. Van Eijk: “Dit water wordt bij Evides gezuiverd met uv-licht. Dit verwijdert bijvoorbeeld bepaalde bacteriën. Voor sommige toepassingen van industriewater is het niet nodig om deze stoffen te verwijderen.” 

Kunnen we niet beter demiwater drinken? “Dat het verder gezuiverd is, betekent niet dat het gezonder is”, licht Van Eijk toe. In drinkwater zitten bepaalde mineralen die ons lichaam ook bevatten. In demiwater zitten deze mineralen niet. Het drinken ervan is bij regelmatig gebruik ongezond. 

Industriewater: via waterbedrijf of zelf produceren

Evides levert industriewater op verschillende manieren. “We kunnen het water in onze eigen installaties zuiveren en daarna aan meerdere klanten leveren. Zo hoeven bedrijven geen eigen installaties te beheren en kennis over waterzuiveringen bij te houden. Een andere mogelijkheid is het bouwen van een installatie bij de klant. Zo kunnen we een specifiek type water maken.”

FrieslandCampina zorgt voor eigen water

Een andere mogelijkheid waarvoor veel grote bedrijven kiezen is het zelf oppompen van water, zoals zuivelbedrijf FrieslandCampina. “Door het zelf op te pompen zitten we direct bij de bron. En we zuiveren het zelf. Dat is logistiek gezien voordelig en praktisch,” zegt Chris Dotremont, senior research specialist bij FrieslandCampina.

De zuivelcoöperatie gebruikt verschillende soorten water voor zijn processen. “Voor spoelingen en reinigingen van installaties bijvoorbeeld gebruiken we vaak industriewater. Dit water komt niet in direct contact met onze voedingsproducten of ingrediënten. Daarom is het niet nodig om drinkwater te gebruiken.”

Bedrijven gebruiken ook drinkwater

Soms zijn bedrijven genoodzaakt drinkwater te gebruiken. Dit geldt bijvoorbeeld voor de voedselverwerkende industrie. De Warenwet en Europese richtlijnen verplichten het gebruik van drinkwater bij de bereiding van levensmiddelen voor consumptie. Ook FrieslandCampina gebruikt drinkwater voor het maken van voedingsproducten en ingrediënten. Dotremont: “Hiervoor gelden zeer strenge eisen. Water dat in direct contact komt met onze producten moet van de hoogste kwaliteit zijn.”

Soms ook onnodig gebruik van drinkwater

Daarnaast zijn er ook bedrijven die drinkwater gebruiken terwijl dat niet zou hoeven. Het spoort niet met het streven naar een watertransitie, waarin we naar een duurzaam watersysteem toewerken. Drinkwaterbedrijven gaan met deze bedrijven in gesprek om te kijken hoe water bespaard kan worden en of deze bedrijven andere waterkwaliteiten kunnen gebruiken. Datacenters kwamen bijvoorbeeld in opspraak, omdat ze ‘te veel’ drinkwater zouden gebruiken. Veel organisaties kijken voor hun datacenters al naar duurzamere oplossingen, bijvoorbeeld naar het gebruik van industriewater.

Kan de industrie ons drinkwater opmaken?

Het is onmogelijk dat de industrie ons drinkwater opmaakt. Waterbedrijven maken van zoetwater zowel industriewater als drinkwater. Dit water komt uit dezelfde bronnen. Maar bij ernstige watertekorten geldt de verdringingsreeks. Deze laat zien hoe water bij watertekort verdeeld moet worden. In deze reeks staat drinkwater boven de levering van industriewater (met uitzondering voor water dat nodig is voor de drinkwater- en energievoorziening).

Op zoek naar aanvullende bronnen

Door klimaatverandering en de toename van de bevolking staan de drinkwaterbronnen onder druk. Ook wordt het door geothermie en wko’s steeds drukker in de ondergrond. Daarom willen drinkwaterbedrijven hun huidige en nieuwe grondwaterbronnen en infrastructuur beschermen. Nieuwe aangewezen locaties voor drinkwaterbronnen heten ook wel aanvullende strategische voorraden.

Ook de industrietak van Evides is op zoek naar meer bronnen. “Wij kijken daarbij naar waterbronnen die niet geschikt zijn voor drinkwaterproductie, zoals effluent of lokaal oppervlaktewater.” Het beleid van Evides is om geen grondwater te gebruiken voor industriewatertoepassingen.

Hergebruik van industrie- en afvalwater

Project developer bij Evides Industriewater Van Eijk ziet dat er bij bedrijven steeds meer aandacht komt voor het hergebruiken van water. “Bedrijven zoals grote raffinaderijen hebben voldoende industriewater nodig. Het belang van water is enorm groot. Energie heeft altijd meer in de spotlights gestaan. Dit is ook niet verwonderlijk, want voor het gevoel was water er ook altijd. Met de toenemende watervraag zijn aanvullende waterbronnen noodzakelijk. Voor bedrijven betekent waterhergebruik ook een stuk zekerheid om altijd voldoende water te hebben. Ze zoeken dus naar innovaties, zoals hergebruik om in hun eigen watervraag te voldoen.”

Water na condensatie hergebruiken

FrieslandCampina probeert het gebruik van grondwater en drinkwater zoveel mogelijk te verminderen. Dotremont: “Melk bestaat voor een groot gedeelte uit water. Bij het productieproces van melk en zuiveleiwitten onttrek je water uit melk, dit gebeurt vaak via verdamping. Het water dat verdampt kunnen we afvangen door condensatie. Dit water kunnen we dan weer bewerken zodat we het kunnen hergebruiken.”

Als voorbeeld noemt de onderzoekster een installatie bij een productielocatie in het Belgische Aalter. “De condensaatstromen worden opgezuiverd met een biologisch filter, gevolgd door een ultrafiltratie én een omgekeerde osmosestap. Zo kunnen we het weer inzetten als proceswater.”

Niet al het afvalwater is te hergebruiken. Dotremont: “Ons afvalwater is voornamelijk afkomstig van het reinigen en spoelen van de installaties.” Maar ook voor een deel van dit afvalwater werd een duurzame oplossing gevonden. “In Borculo en Lochem maakt het waterschap gebruik van ons afvalwater voor de aanmaak van kaumera (NEO-alginaat), dat is een waardevolle grondstof.”

Met een groot duurzaamheidshart kijkt Dotremont altijd een stap verder. “Het zou heel mooi zijn om bijvoorbeeld ook fosfaat afkomstig van melk circulair te maken. Mogelijk als vruchtbare stof voor de bodem van boeren. Daar is FrieslandCampina nu nog niet, maar daar komen we hopelijk wel.”

Wetland als eerste filter

De industrietak van Evides is een samenwerking aangegaan met chemiebedrijf Dow Benelux voor een duurzamere levering van industriewater. Zo hebben de bedrijven, met inzet van studenten van de Hogeschool Zeeland en Universiteit Gent onderzocht of een wetland gebruikt kan worden als voorzuivering.

Een wetland is een functioneel stukje natuur met kleikorrels en planten waar water doorheen stroomt. Een wetland zou de eerste zuiveringsstap kunnen zijn om het industrieel en huishoudelijk afvalwater nog efficiënter te behandelen. Ook kijken de bedrijven naar het ondergronds opslaan van regenwater om dit in tijden van droogte weer te kunnen gebruiken. Zo hoopt Evides straks minder water uit de Biesbosch te gebruiken voor de industrie.

Kosten vs baten van industriewater

Van al het water dat Evides Industriewater levert is ongeveer 10 procent circulair of hergebruikt water. Van Eijk: “Dat kan water zijn van een afvalwaterzuivering of van een installatie van ons bij de klant, zoals voor gecondenseerd water. We willen hergebruik toepassen waar dat mogelijk is en wegen daarbij altijd eerst goed alle factoren af. Voor hergebruik is meestal een extra zuivering nodig en dat kost energie. Ook moet er een installatie komen en een bedrijf maakt kosten.”

Samenwerking is noodzakelijk

Uiteindelijk is het noodzakelijk dat alle bedrijven kijken naar duurzame toepassingen van watergebruik. Dotremont: “Dit kan alleen door samenwerking. Zo kunnen bedrijven gezamenlijk onderzoekstrajecten doorlopen. Dat drukt de kosten en je kunt kennis uitwisselen. Bedrijven zouden ook meer moeten samenwerken met universiteiten, zoals FrieslandCampina doet met de Wageningen Universiteit. Uiteindelijk hebben we elkaar echt nodig voor duurzaam watergebruik, nu en in de toekomst.”