Drijvende zonnepanelen: PWN en Evides zijn de Europese koplopers

Hoofdafbeelding: Het zonnepark van Evides in Rotterdam heeft zo’n 4200 drijvende zonnepanelen.

Dirk Mathijssen is programmamanager bij Evides. Hij is ruim vijftien jaar werkzaam voor het drinkwaterbedrijf en is nauw betrokken bij de verduurzamingsslag en de CO2-reductie.

Patrick Franken is teammanager installatie, onderhoud en projecten van PWN. Met een achtergrond in de energiebranche wil hij met zijn kennis PWN succesvol naar een energieneutrale toekomst brengen. 

PWN en Evides willen in de toekomst al hun benodigde energie zelf opwekken. “We willen energieneutraal worden, zodat we de energietransitie kunnen ondersteunen en versnellen,” zegt Patrick Franken, teammanager installatie, onderhoud en projecten van PWN. Het drinkwaterbedrijf wil in de toekomst in totaal vijftien eilanden bouwen, die elk 1,4 megawatt energie moeten opwekken. De eerste drie zonne-eilanden zijn al gereed op de Spaarbekkens in Andijk in Noord-Holland en is met 12.000 panelen de grootste van Europa.

Energie van Evides direct naar installatie

Evides staat met het zonnepark in Rotterdam, met zo’n 4200 drijvende zonnepanelen, op nummer 2 op de Europese ranglijst. De energie die wordt opgewekt, gaat direct naar één van de productie-installaties van het drinkwaterbedrijf. “Een overschot op bijvoorbeeld zonnige dagen wordt afgevoerd naar het openbare net,” zegt programmamanager Dirk Mathijssen. In de toekomst hoopt Evides de opgewekte energie ook op te kunnen slaan, maar dat is volgens Mathijssen nu financieel nog lastig.

‘We hadden tegen onszelf gezegd: als de waterkwaliteit afneemt, dan stoppen we ermee’

Waterkwaliteit belangrijkste factor

Voor beide drinkwaterbedrijven blijft de belangrijkste factor de waterkwaliteit in het spaarbekken. “De waterkwaliteit is natuurlijk een spannende factor,” erkent Franken. PWN heeft sensoren op het zonnepark geplaatst om te zien wat de invloed van de schaduw op de panelen is. “We hadden tegen onszelf gezegd: als de waterkwaliteit afneemt, dan stoppen we ermee. Ons bestaansrecht is water maken en geen zonne-energie.”

Doel: geen negatieve effecten op waterkwaliteit

Ook Evides monitort de waterkwaliteit van het spaarbekken zorgvuldig. “We willen geen negatieve effecten,” stelt Mathijssen. Het bedrijf probeert zoveel mogelijk te meten. “Denk bijvoorbeeld aan zuurstofgehalte van het water, de temperatuur, de invloed van zon en wind, het aantal bacteriën in het water en de schaduwwerking.” Het drinkwaterbedrijf bedekt maximaal 30 procent van de bekkens om de waterkwaliteit te waarborgen.

Proef: minder zuiveringsinspanning

PWN kan ook effecten van schaduwwerking verwachten, zo blijkt uit een proef met schaduw in een groot aquarium. Maar dit lijkt voor het drinkwaterbedrijf geen verslechtering te zijn. Dit geldt vooral voor het effect op de groei van algen. Ook hebben de panelen een mogelijk effect op de menging in het bekken, en daarmee op de waterkwaliteit. Een ander bijkomstig voordeel: afhankelijk van de situatie, lijken de effecten van de zonnepanelen op de waterkwaliteit de zuiveringsinspanning zelfs te kunnen verlagen.

Afbeelding: het drijvende zonnepark van PWN op de spaarbekkens in Andijk.

Poepende vogels op de drijvende zonnepanelen

Is er ook wel oog voor de fauna in de gebieden? Zeker, benadrukt Franken. “Het laatste wat we willen is de biodiversiteit uit balans brengen en vogels wegjagen.” PWN heeft op voorhand ecologisch onderzoek gedaan en telt bijvoorbeeld nu het aantal vogels van voor en na de bouw van het park. De verwachting is dat dit geen relevant effect gaat hebben. De zonneparken kunnen ook vogels aantrekken, vult Mathijssen aan. “De vogels zitten nu ook in de spaarbekken en poepen daarin. Dat geeft niet. Maar door de regen kan de ontlasting geconcentreerder van de panelen afglijden. Dit heeft weer betrekking op de waterkwaliteit. Dat zijn zaken om goed te onderzoeken.”

Klimaatneutraal worden door zonne-energie

Met de drijvende zonnepanelen zijn de drinkwaterbedrijven ook een stap dichterbij een klimaatneutrale bedrijfsvoering. Dat betekent: geen uitstoot van broeikasgassen, die effect hebben op het klimaat. “Dat doel gaan we ook bereiken,” zegt Mathijssen. “Dat doen we eerst door de footprint bij onszelf te verminderen. Zonne-energie draagt daar aan bij.” Niets uitstoten is voor drinkwaterbedrijven bijna onmogelijk. “Na die stap kijken we naar de keten, waar we invloed op uit kunnen oefenen, en als laatste stap kunnen we nog certificaten kopen.”

‘Alle energie die je bespaart hoef je natuurlijk niet op te wekken’

Uitdaging: voldoende netwerkcapaciteit

De drinkwaterbedrijven verminderen de footprint dus eerst ‘in eigen huis’ met duurzame energie. Evides heeft 160 gigawatuur per jaar op te wekken om energieneutraal te worden. “Dat is best een uitdaging, want er zijn in korte tijd veel wind- en zonneparken bijgekomen,” erkent Mathijssen. Volgens hem hebben netbeheerders moeite om voldoende transportcapaciteit beschikbaar te stellen. “Maar we hebben goede hoop dat dit gaat lukken.”

Energie besparen als beter alternatief

Voor een duurzaam energieverbruik geven beiden nog één beter alternatief: energie besparen. “Alle energie die je bespaart hoef je natuurlijk niet op te wekken,” zegt Mathijssen. Beide drinkwaterbedrijven kijken hiervoor naar de eigen processen. Franken: “We kijken naar hoe we zuiniger water kunnen produceren, bijvoorbeeld door te kijken naar de energiezuinigere motoren of efficiënter gebruik van energie bij de UV-lampen ten behoeve van de zuivering.

Van scepticisme naar trots

“We hoorden in het begin ook sceptische geluiden, óók bij ons intern,” geeft Franken toe. “Sommige waren bezorgd over de waterkwaliteit. Maar nu het park er ligt, is er bij de meesten ook een gevoel van trots.” Mathijssen vult aan. “We kunnen met de drijvende zonnepanelen duurzame energie opwekken zonder schaarse ruimte te gebruiken. Het zou mooi zijn als ook andere waterbeheerders en betrokken partijen die potentie voor een dubbele functie inzien en benutten.”