Waterdruk in Nederland: hoe het werkt
In woningen in Nederland komt doorgaans zonder moeite een stevige straal water uit de kraan. Dat is het resultaat van regelgeving en een zorgvuldig ontworpen drinkwaterinfrastructuur. Hoe werkt dat precies en wat is eigenlijk een goede waterdruk? We zetten de feiten en achtergronden op een rij.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Hoe hoog moet de waterdruk eigenlijk zijn?
In Nederland is wettelijk vastgelegd dat de waterdruk direct waar de leiding het gebouw binnenkomt minstens 1,5 bar (15 meter waterkolom) moet bedragen. Dat is het absolute minimum om voorzieningen zoals kranen en douches goed te laten functioneren. In de praktijk kiezen drinkwaterbedrijven vrijwel altijd voor een hogere druk, omdat dit leidt tot meer gebruikscomfort. De meeste bedrijven mikken op minimaal 2 bar, en bij veel woonhuizen ligt de druk tussen de 2 en 4 bar.
Bij een druk onder ongeveer 1.1 bar slaat een cv-ketel meestal in storing en iets meer druk ervaren de meeste mensen als een comfortabele waterdruk. Tegelijkertijd is het beter als de druk bij het tappunt niet boven de 5 bar komt, omdat dat schade kan veroorzaken aan leidingen en toestellen. Drinkwaterbedrijven stemmen hun distributiesysteem daarom zo af dat de druk boven het minimum ligt, maar niet te dicht bij die 5 bar.
Waarom verschilt de waterdruk per plek?
Hoewel de wettelijke en technische uitgangspunten overal gelijk zijn, is waterdruk geen uniforme waarde in heel Nederland. Lokale en regionale omstandigheden spelen een rol, zoals afstand tot het pompstation en de hoogte. Zo kan de druk boven op een heuvel of een dijk bijvoorbeeld lager zijn dan op een plek een paar meter beneden zeeniveau.
Afstand tot het distributienet
Hoe verder een gebouw van een pompstation ligt, hoe groter het drukverlies in de leiding. Drinkwaternetten zijn veelal vertakt. Het begint met enkele grote leidingen, maar steeds dieper de woonkernen in worden de leidingen dunner. “Achterin” het voorzieningsgebied is de druk dan ook lager.
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief
Hoogteverschillen
Waterdruk neemt af met de hoogte: elke meter scheelt 0,1 bar druk. Voor een huis met drie verdiepingen is 1,5 bar (15 meter waterkolom) ruim voldoende, maar in hoogbouw is het snel te weinig. Daarom gebruiken flatgebouwen vrijwel altijd drukverhogingsinstallaties (hydrofoorsets) om ook bovenin het gebouw voldoende druk te leveren. Ook in gebieden met natuurlijke hoogteverschillen (zoals op de Veluwe en in Limburg) speelt dit een rol.
Buitengebieden
In landelijke gebieden spelen lange drinkwaterleidingen een rol. Een afgelegen boerderij op een hogere plek kan daardoor een lagere waterdruk hebben. In sommige gevallen wordt een lokale drukverhoger ingezet om dat te compenseren.
Waterdruk in hoogbouw: apart systeem binnen het systeem
Hoogbouw vormt een aparte categorie binnen de drinkwaterdistributie. Vanaf een hoogte van circa 13 meter is een centrale drukverhogingsinstallatie nodig om ervoor te zorgen dat alle verdiepingen de minimaal benodigde druk halen.
In moderne hoogbouw wordt vaak gewerkt met drukzones: afzonderlijke delen van het gebouw, elk met een eigen ingestelde druk. Die zones voorkomen dat bewoners op lagere verdiepingen te hoge waterdruk krijgen. Bij te veel druk kunnen leidingen gaan lekken of ontstaat geluidsoverlast.
De normen voor hoogbouw:
- bij de aansluiting moet minstens 2 bar beschikbaar zijn;
- de druk mag in normale situatie niet hoger zijn dan 4 bar;
- nergens in de installatie mag de druk de 5 bar overschrijden.
Daarnaast gelden voor sprinklerinstallaties in hoge gebouwen aparte eisen. De minimale druk bedraagt daar 0,5 bar op het ongunstigst gelegen punt, maar afhankelijk van gebouwhoogte en leidingsysteem kan de benodigde werkdruk oplopen tot enkele bars meer.
Dat geheel aan technische maatregelen zorgt ervoor dat ook bewoners van de bovenste verdieping dezelfde kwaliteit en betrouwbaarheid ervaren als mensen op de begane grond.
Hoe hangt waterdruk samen met energiegebruik?
Het verpompen van water en het op peil houden van de waterdruk kost energie. Drinkwaterbedrijven gebruiken pompen om water te winnen, te zuiveren en door het leidingnet te sturen. Landelijk gaat dat om ruim 176 GWh per jaar, waarvan een groot deel wordt besteed aan de distributie van het drinkwater.
Pilot drukverlaging
Dat is een reden waarom bedrijven onderzoeken of drukverlaging mogelijk is zonder dat klanten het merken. Een pilot van PWN liet zien dat een drukverlaging van 10 kPa (1 meter waterkolom) kan leiden tot een besparing van 380.000 kWh per jaar, wat neerkomt op 94 ton CO₂. Voor klanten bleef de waterdruk in die pilot gewoon comfortabel.
Wat merk je van hoge of lage waterdruk?
Wat is te lage druk?
Je merkt dit vaak doordat:
- de douche minder krachtig is,
- apparaten langer doen over verwarmen of spoelen,
- warm en koud water ongelijk stromen.
Oorzaken kunnen zowel buiten als binnen het gebouw liggen: van tijdelijke werkzaamheden in het drinkwaternet (check daarvoor de website van je drinkwaterbedrijf of de website van waterstoring,nl) tot verkalkte filters in kranen of problemen met boilers.
Als alleen de straal in je douche bijvoorbeeld steeds zwakker wordt, ligt dat waarschijnlijk aan kalkaanslag in de douchekop.
Wat is te hoge druk?
Te hoge druk komt minder vaak voor, maar kan leiden tot:
- lekkende koppelingen,
- hoorbare trillingen in leidingen,
- sneller slijtage aan kranen.
Een druk boven de 5 bar is technisch gezien ongewenst en vraagt om controle van een installateur.
