Rekenkamer: besparen drinkwater gaat nog te langzaam
Het verminderen van het drinkwatergebruik in Nederland verloopt te traag. Dat blijkt uit het rapport Drinkwater onder druk van de Algemene Rekenkamer. De Algemene Rekenkamer stelt dat het onzeker is of de doelen worden gehaald en dat maatregelen traag op gang komen. Tussendoelen kunnen helpen. De Rekenkamer beveelt de minister aan om het gevoel van urgentie bij burgers en bedrijven te vergroten, zodat gedragsverandering wordt gestimuleerd.
Lees het volledige rapport van de Algemene Rekenkamer – Drinkwater onder druk
Groeiende vraag en afnemende reserves
De vraag naar drinkwater groeit door economische- en bevolkingsgroei en door klimaatverandering. Sinds 2022 zijn tientallen bedrijven geweigerd voor een nieuwe drinkwateraansluiting en enkele drinkwaterbedrijven voldoen niet aan de gewenste reservecapaciteit.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Doelen voor 2035 staan onder druk
De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft als doel gesteld dat huishoudens in 2035 nog maar 100 liter per persoon per dag gebruiken (119 liter in 2023). Zakelijke gebruikers moeten hun verbruik met 20 procent verminderen ten opzichte van de periode 2016-2019. De Rekenkamer acht het halen van deze doelen twijfelachtig. Terwijl huishoudens de afgelopen jaren minder water zijn gaan gebruiken, is het verbruik bij bedrijven juist toegenomen. Een verklaring ontbreekt.
Corona, energieprijzen en natte zomer hadden invloed
De Rekenkamer wijst erop dat externe factoren grote invloed hebben gehad bij huishoudens. In coronajaren leidde thuiswerken tot meer verbruik; in 2022 zorgden hoge energieprijzen en natte zomers voor een daling. De dalende trend is daarmee niet stabiel.
Huishoudens grootste verbruikers
De grootste winst ligt bij huishoudelijk gebruik, dat goed is voor driekwart van het totale verbruik. Vooral douchen en toiletspoeling slokken liters op. Het ministerie onderzoekt of regenwater of grijswater in nieuwe woningen verplicht kan worden ingezet voor toiletspoeling. Maar pas in 2028 zou zo’n maatregel kunnen ingaan. Bovendien bestaat binnen de woningbouw het streven om juist minder regels op te leggen.
Prijsverhoging is geen effectief middel
Een andere optie, een prijsverhoging, lijkt volgens onderzoek weinig effectief omdat de prijselasticiteit van drinkwater laag is. Het ministerie probeert vooral via bewustwordingscampagnes het gedrag van burgers te veranderen. De effectiviteit daarvan is moeilijk meetbaar.
Lees ook de reactie van de minister van IenW op het rapport
Winst te behalen bij bedrijven
Ook bij bedrijven kan winst worden geboekt. Drinkwater wordt vaak ingezet voor processen waarvoor geen drinkwaterkwaliteit nodig is. Maar de minister heeft volgens de Rekenkamer te weinig zicht op het zakelijke verbruik en mogelijke besparingsmaatregelen. Hierdoor is onduidelijk of het doel van 20 procent besparing haalbaar is.
Maatschappelijke gevolgen onvoldoende in beeld
Daarnaast is onvoldoende in beeld gebracht wat de maatschappelijke gevolgen zijn als besparingen uitblijven. Zo heeft het ministerie geen overzicht van het aantal geweigerde aansluitingen of de impact op woningbouwprojecten.
Ministerie werkt aan verbeteringen
Minister Madlener (IenW) zegt de zorgen van de Rekenkamer te begrijpen en benadrukt dat er al stappen zijn gezet, zoals het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing en het Actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2023-2030. Verdere maatregelen en onderzoek moeten de voortgang versterken. Medio 2026 wordt het plan geëvalueerd en aangescherpt.
Wat de drinkwaterbedrijven doen
Drinkwaterbedrijven zetten zich actief in om bewust gebruik van watergebruik te stimuleren bij huishoudens en bedrijven. Ze richten zich op campagnes over bewust omgaan met drinkwater, vooral tijdens de zomerperiode. Momenteel wordt onder leiding van het ministerie van IenW een landelijke campagne voorbereid om het waterbewustzijn van Nederlanders te verhogen. Het stimuleren van waterbesparend gedrag hoort daarbij. Gedragsverandering realiseren kost echter tijd en herhaalde aandacht.
Waterscans voor bedrijven
De drinkwaterbedrijven zetten ook langs andere wegen in op drinkwaterbesparing. Met grootzakelijke afnemers bespreken zij, onder andere op basis van waterscans, of en waarvoor bedrijven water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben en waarvoor andere oplossingen mogelijk kunnen zijn. Het uitgangspunt hierbij is ‘het juiste water voor het juiste gebruik’.
Innovatie om slimmer met drinkwater om te gaan
Drinkwaterbedrijven voeren ook onderzoeken en pilots uit en participeren in innovatieve projecten om te onderzoeken hoe drinkwater bespaard kan worden. Denk hierbij aan technische vernieuwingen, gebruik van hemelwater of hergebruik van water, in combinatie met andere middelen. Daarnaast verlagen de drinkwaterbedrijven waar mogelijk de productie- en distributieverliezen. Ook zetten zij smart assetmanagement in om processen verder te verbeteren en lekkages sneller op te sporen en te voorkomen.
