Slimme watermeters: wat is de stand van zaken?
Slimme watermeters maken waterverbruik inzichtelijk, kunnen lekkages signaleren en vormen een bouwsteen voor een toekomstbestendig drinkwatersysteem. Daarmee vormen ze een belangrijke schakel om drinkwater voor iedereen beschikbaar te houden. Verschillende drinkwaterbedrijven experimenteren ermee, en op sommige plekken loopt de uitrol al. Toch krijgen de meeste huishoudens voorlopig nog geen slimme watermeter. Want hoewel de technologie veelbelovend is, vraagt de invoering om zorgvuldige afwegingen en oog voor privacy.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Wat zijn slimme watermeters precies?
Slimme watermeters registreren automatisch het waterverbruik en sturen deze gegevens door naar het drinkwaterbedrijf. In tegenstelling tot traditionele meters hoef je daarmee de stand niet meer zelf door te geven.
Waarom willen drinkwaterbedrijven deze meters?
Voor veel drinkwaterbedrijven zijn slimme meters een logische stap richting digitalisering. De data maken het mogelijk om sneller lekkages op te sporen, klanten beter inzicht te geven in hun gebruik, en efficiënter onderhoud te plannen. Daarnaast kunnen ze bijdragen aan grotere ambities, zoals het bouwen van digitale ‘tweelingen’ van het waternet – waarmee toekomstige situaties kunnen worden gesimuleerd. Zo kunnen drinkwaterbedrijven zich beter voorbereiden op de toekomst waarin drinkwatersystemen door onder andere klimaatverandering steeds meer onder druk komen te staan. De distributie van water kan door die extra meetpunten veel slimmer en efficiënter worden ingericht.
Hoe staat het met de invoering?
Voor de meeste huishoudens verandert er voorlopig nog niets. Dat komt omdat de technologie nog in ontwikkeling is, de impact op bedrijfsprocessen groot is, en omdat er zorgvuldig wordt gekeken naar privacy en wetgeving. Daarbij komt dat niet alle watermeters tegelijk vervangen kunnen worden en de goedwerkende analoge watermeters nog jaren meekunnen. De slimme watermeter wordt stap voor stap ingevoerd, bijvoorbeeld bij nieuwbouwwijken of bij zakelijke klanten.
Waar staan de drinkwaterbedrijven nu?
De meeste drinkwaterbedrijven staan positief tegenover slimme meters, maar verschillen in tempo en aanpak wat betreft de invoering. Verschillende waterbedrijven zijn begonnen met pilots. Zo start Oasen in 2026 met de eerste uitrol van slimme watermeters. In eerste instantie richt Oasen zich op vervanging van bestaande meters die aan vervanging toe zijn.
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief
Wat leren drinkwaterbedrijven van de eerste pilots?
Een van de belangrijkste lessen: techniek is maar een deel van het verhaal. De overgang naar slimme meters raakt veel onderdelen van de organisatie – van IT tot klantenservice. Uit de praktijk blijkt dat duidelijke keuzes over communicatietechnologie (zoals communicatie via NB-IoT of een eigen netwerk) essentieel zijn. Ook wordt inzicht verkregen over hoe klanten het meest geholpen zijn met communicatie over hun eigen verbruik en hoe drinkwaterbedrijven hiermee drinkwaterbesparend gedragsverandering kunnen stimuleren. En dat de voordelen, zoals lekdetectie en beter inzicht, pas echt tot hun recht komen als de hele keten goed is ingericht.
Wat betekent dit voor klanten?
Klanten hoeven na plaatsing van slimme meters hun meterstanden niet meer zelf door te geven. Dit gebeurt automatisch. Drinkwaterbedrijven werken aan maatregelen voor een veilige verwerking van gegevens, bijvoorbeeld via versleuteling, beperkte toegang tot gegevens en het uitvoeren van risicoanalyses. Ook uit oogpunt van het bewaken van de privacy. Er is een landelijke gedragscode in de maak. Deze gedragscode regelt hoe drinkwaterbedrijven op een zorgvuldige en transparante manier omgaan met meetgegevens uit slimme watermeters.
Hoe zit het dan met privacy?
Privacy is een belangrijk aandachtspunt. Slimme meters registreren hoeveel water er wordt gebruikt, niet waarvoor of door wie. Ze geven geen informatie over apparaten of gedrag. Toch kan het gebruikspatroon soms iets zeggen over het ritme in een huishouden. Daarom is zorgvuldige omgang met deze gegevens extra belangrijk. Tegelijkertijd is belangrijk dat data goed wordt beveiligd, dataverzameling wordt beperkt tot wat nodig is, en klanten weten wat er met hun gegevens gebeurt.
Kan ik als klant de slimme watermeter ook weigeren?
Als klant kun je de fysieke slimme watermeter niet weigeren, maar je kunt wel aangeven dat de meter niet automatisch de meterstanden doorgeeft. Dit betekent dat de slimme watermeter als een analoge watermeter functioneert. Als klant moet je dan zelf jaarlijks het waterverbruik doorgeven.
Wat zijn de grootste uitdagingen?
Naast technische en organisatorische eisen brengt de invoering van slimme meters ook interne veranderingen met zich mee. Een slimme meter vereist andere processen, andere systemen, en andere rollen. Ook heldere communicatie met klanten is belangrijk, bijvoorbeeld over wat de slimme meter wel en niet doet. De verschillende waterbedrijven werken dat momenteel uit.
Wat is er nodig voor een succesvolle uitrol?
Succes begint bij samenwerking. Drinkwaterbedrijven delen steeds vaker hun ervaringen, zodat anderen niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Gezamenlijke aanbestedingen, kennisdeling en afstemming met toezichthouders zoals de Autoriteit Persoonsgegevens helpen om de kwaliteit te verbeteren en tempo te maken. Verder is landelijke afstemming nodig op randvoorwaarden zoals netwerktechnologie, dataplatforms en juridische kaders.
Van pilot naar praktijk: samenwerking tussen bedrijven
PWN is in maart 2025 gestart met de uitrol van ca 1200 slimme watermeters naar huishoudens – een belangrijke stap in de overgang van pilot naar praktijk. Als onderdeel van deze eerste uitrol organiseerde PWN een kennisbijeenkomst voor collega-drinkwaterbedrijven, inclusief een locatiebezoek in de wijk in Assendelft waar de meters zijn geplaatst. Tijdens de bijeenkomst werd ook stilgestaan bij praktijkervaringen, onder meer via een toelichting van een monteur.
Hoewel de technologie veelbelovend is, vraagt de implementatie om samenwerking, zorgvuldige afwegingen en oog voor privacy. PWN onderstreepte dat belang ook symbolisch, met het uitreiken van een wisselbeker aan Vitens, als dank voor het delen van de lessen uit de pilot in Leeuwarden waar sinds 2019 ruim 1400 slimme watermeters actief zijn en voor hun bijdrage aan het gezamenlijk verder brengen van SAP-toepassingen voor de slimme watermeter. De beker is bedoeld om samenwerking tussen drinkwaterbedrijven te stimuleren en zichtbaar te maken dat we als sector samen optrekken bij deze transitie.
