Zo geef je als bestuurder versnelling aan een vergunningsproces voor drinkwaterwinning
Het verlenen van vergunningen voor nieuwe of uitgebreide drinkwaterwinningen duurt vaak jaren. Jammer, want snelheid is cruciaal. De vraag naar drinkwater blijft immers stijgen en de grenzen van bestaande bronnen komen overal in Nederland in zicht. Hoe draag je als bestuurder bij aan een soepel en zorgvuldig proces? Uit de ervaring van Waternet met de uitbreiding van de waterwinning in de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn belangrijke lessen te trekken. Projectleider en procestechnoloog Steven van Duijvenbode deelt de belangrijkste inzichten.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Urgentie: waarom sneller vergunnen nodig is
De drinkwatervraag in de regio Amsterdam neemt al jaren toe. “Gemiddeld zien we een groei van bijna een miljoen kubieke meter per jaar,” vertelt Van Duijvenbode. “Daardoor zaten we tegen de grens van onze bestaande vergunning aan. Vorig jaar hebben we in overleg met de omgevingsdienst zelfs al meer water uit de Amsterdamse Waterleidingduinen onttrokken dan formeel was toegestaan. Voor ons als drinkwaterbedrijf is dat geen wenselijke situatie. Wij willen netjes binnen de vergunningsvoorwaarden blijven.”
‘Gemiddeld zien we een groei van bijna een miljoen kubieke meter per jaar’
Procedure duurt vaak jaren
Een nieuw vergunningsproces duurt echter vaak vier jaar of langer. Volgens Van Duijvenbode is dat te traag gezien de groeiende druk. “Je wilt voorkomen dat je door de stijgende vraag gedwongen wordt boven je vergunde hoeveelheid uit te komen. Daarom is het belangrijk dat vergunningverlening sneller gaat, zonder af te doen aan zorgvuldigheid.”
27 miljoen kuub extra capaciteit nodig
De opgave waar Waternet voor staat is groot: in de komende jaren is in totaal 27 miljoen kubieke meter extra drinkwater per jaar nodig om de groei in de regio op te vangen. Genoeg voor meer dan een half miljoen nieuwe inwoners.
5 miljoen kuub extra: kleine stap, grote betekenis
Waternet kreeg onlangs toestemming om de drinkwaterwinning in de Amsterdamse Waterleidingduinen uit te breiden van 70 naar 75 miljoen kubieke meter per jaar. Dat lijkt weinig in verhouding tot de totale opgave, maar het is een belangrijke stap, benadrukt Van Duijvenbode. “In de duinen benutten we straks de beschikbare capaciteit optimaal. Meer kan daar niet, omdat we rekening moeten houden met de natuurwaarde van dit Natura2000-gebied. Dit was het maximaal haalbare, en tegelijk de manier om zorgvuldig met de natuurwaarden van het gebied en de belangen van de omgeving om te gaan.”
Uitbreiding geeft even lucht
Door bestaande installaties efficiënter in te zetten en onderhoud te intensiveren, kon Waternet de stap realiseren zonder grote ingrepen in het gebied. “Zo hebben we vijf jaar extra lucht gekregen,” aldus Van Duijvenbode. “Dat geeft ons de tijd om de grotere uitbreidingsprojecten in het oosten van ons gebied voor te bereiden, zoals in het Gooi en Loenen met het Amsterdam-Rijnkanaal.”
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief
Proces van bijna vier jaar
De stap in de Amsterdamse waterleidingduinen was dus relatief klein. Toch nam het hele vergunningstraject bijna vier jaar in beslag. Van Duijvenbode: “Wat het complex maakt is dat je daar niets kunt zonder een uitgebreide natuurtoets en passende beoordeling, omdat je iets in een Natura 2000 gebied wil realiseren. Ons voordeel is dat we al jarenlang samenwerken met Stichting Duinbehoud en andere natuurorganisaties. Daardoor konden we de natuurbelangen en onze wateropgave goed combineren.”
Vijf praktische lessen voor bestuurders
Uit dit proces zijn volgens Van Duijvenbode belangrijke lessen te trekken die bestuurders kunnen helpen om trajecten sneller te laten verlopen.
1. Betrek belangrijke stakeholders in vroegtijdig stadium
“Ons belangrijkste leerpunt is dat je eerst voldoende aandacht besteed aan de belangen en zorgen van de individuele stakeholders. Pas dan kan je met álle stakeholders en het bevoegd gezag aan tafel gaan zitten,” zegt Van Duijvenbode. Voor het natuurdeel is dat prima gegaan, omdat deze stakeholders altijd al bij het natuurbeer van de duinen worden betrokken. Voor de stakeholders in de binnenduinrand, zoals de bollentelers, was dat in het verleden minder goed georganiseerd. Nu besteedt Waternet hier veel meer aandacht aan . Onze les: investeer structureel in de relatie met de partij die het meest hecht aan goede afstemming en andere belangrijke stakeholders. Ga daar bijvoorbeeld apart mee in gesprek.”
2. Organiseer een onafhankelijke second opinion
Om wantrouwen te voorkomen, liet de gemeente Noordwijk, een belangrijke stakeholder, een second opinion uitvoeren op de berekeningen van Waternet. “Dat bleek heel waardevol,” vertelt Van Duijvenbode. “Een ander ingenieursbureau controleerde ons grondwatermodel en bevestigde dat er geen schade aan de binnenduinrand te verwachten was. Dat gaf vertrouwen bij alle stakeholders en in het bijzonder de Omgevingsdienst, die uiteindelijk de beslissing neemt. Ik zou zeggen: regel dat meteen aan het begin en laat de stakeholders meebeslissen wie het onderzoek doet.”
3. Voer natuur- en wateropgave tegelijk uit
Door de uitbreiding te koppelen aan natuurherstelmaatregelen, voorkwam Waternet langdurige discussies over compensatie. “We hebben bijvoorbeeld beheerpaden omgevormd tot natuurvriendelijke oevers en zo gebieden met nauwelijks natuurwaarde verbeterd. Daarmee voegden we meer kwaliteit toe dan er mogelijk verloren ging. Zo creëer je draagvlak en laat je zien dat je niet alleen neemt, maar ook iets teruggeeft.”
4. Zorg dat de Omgevingsdienst over voldoende kennis beschikt
De Omgevingsdienst is bevoegd gezag voor vergunningverlening. Volgens Van Duijvenbode helpt het enorm als deze dienst goed is meegenomen in de inhoud. “We hebben een aparte notitie geschreven waarin alle hoofdpunten helder zijn uitgelegd. Geen dikke rapporten, maar gewoon: dit gaan we doen, dit betekent het, dit zijn de effecten. Dat maakt het voor hen makkelijker om een besluit te nemen. Want je kunt niet verwachten dat toezichthouders tot in detail alles weten van ons systeem.”
5. Communiceer eenvoudig en transparant
Eenduidige communicatie is volgens Van Duijvenbode cruciaal. “Leg in eenvoudige taal uit wat je doet en waarom. Dat voorkomt misverstanden en schept vertrouwen bij bestuurders en omgeving. Hoe beter de boodschap te begrijpen is, hoe minder kans op vertraging.”
Bestuurders kunnen het proces flink versnellen
Volgens Van Duijvenbode kunnen bestuurders zelf veel verschil maken. “Als bestuurders de urgentie voelen en het proces prioriteit geven, gaat het echt sneller. Nu ontbreekt die urgentie soms nog. Terwijl we het hier hebben over een basisbehoefte: drinkwater. Dat zou altijd bovenaan moeten staan.”
‘Als bestuurders de urgentie voelen en het proces prioriteit geven, gaat het echt sneller’
Vooruitblik: grotere opgave in het oosten van het gebied
De uitbreiding in de duinen levert Waternet zo’n vijf jaar extra ruimte op. Maar de toekomst vraagt meer. “We hebben naar verwachting 27 miljoen kubieke meter extra nodig,” zegt Van Duijvenbode. “Die opgave ligt in het oosten van ons gebied, zoals in Loenderveen en het Gooi. In het Gooi werken we samen met onder meer Vitens en PWN aan nieuwe oplossingen.”
De lessen uit de Waterleidingduinen zijn daarbij onmisbaar. “Als we het straks grootschaliger gaan aanpakken, moeten we alle vertraging zien te voorkomen. Daarom is het belangrijk dat bestuurders nu al weten wat werkt en wat niet.”
