De organisatievorm van drinkwaterbedrijven: publieke voorziening

Drinkwater is in Nederland een publieke voorziening. Hierdoor zijn de leveringszekerheid en betrouwbaarheid van drinkwater gewaarborgd en tarieven gereguleerd. Gemeenten en provincies zijn aandeelhouders van drinkwaterbedrijven. De Drinkwaterwet beschrijft de taken en verantwoordelijkheden van drinkwaterbedrijven. De overheid houdt toezicht op de uitvoering hiervan.

Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.

Wat voor organisatie is een drinkwaterbedrijf?

Drinkwater is een publieke voorziening, zo is vastgelegd in de Drinkwaterwet. Dat betekent dat drinkwaterbedrijven eigendom zijn van de overheid en niet geprivatiseerd mogen worden. In de praktijk komt dit erop neer dat provincies en gemeenten aandeelhouders zijn van drinkwaterbedrijven. In de meeste gevallen zijn drinkwaterbedrijven een Naamloze Vennootschap (NV).

Welke wettelijke taken en verantwoordelijkheden hebben drinkwaterbedrijven?

Drinkwaterbedrijven hebben vanuit de Drinkwaterwet verschillende taken en verantwoordelijkheden:

1. Zorgen voor drinkwater van goede kwaliteit

In de Drinkwaterwet is vastgelegd dat drinkwaterbedrijven primair de taak hebben om te zorgen voor voldoende drinkwater van goede kwaliteit. De kwaliteitseisen- en normen staan beschreven in het Drinkwaterbesluit. In de wet staat ook dat drinkwaterbedrijven verantwoordelijk zijn voor monitoring en analyse van drinkwater en drinkwaterbronnen.

2. Zorgen voor voldoende drinkwater voor nu en later

Als het gaat om de kwantiteit moeten drinkwaterbedrijven zorgen dat er nu en in de toekomst voldoende drinkwater beschikbaar is. Dat betekent dat ze moeten beschikken over waterreserves voor tijden met een hoge vraag. Ook zoeken drinkwaterbedrijven nu al naar Aanvullende Strategische Voorraden en nieuwe type bronnen.

3. Netbeheerder van bron tot aansluiting

Drinkwaterbedrijven zijn verantwoordelijk van bron tot aansluiting in huis. Onder deze taak valt onder meer het beschermen van drinkwaterbronnen tegen verontreiniging. Ook zijn drinkwaterbedrijven netbeheerder. Dat betekent dat ze de infrastructuur voor distributie van drinkwater zo goed mogelijk moeten onderhouden.

4. Jaarlijks tarievenregeling opstellen

In de Drinkwaterwet staan ook bepalingen voor drinkwatertarieven. Op basis hiervan stelt elk drinkwaterbedrijf jaarlijks een tarievenregeling op, die uiteindelijk wordt vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De drinkwatertarieven in Nederland variëren van €1,10 tot €1,80 per kuub drinkwater (cijfers 2022). Het gemiddelde drinkwatertarief is € 1,39 per kuub.

5. Verantwoorde omgang stimuleren van drinkwater

Drinkwaterbedrijven dragen bij aan het verantwoord omgaan met drinkwater door eigenaren, consumenten en andere afnemers. Dit wordt onder meer gestimuleerd met bewustwordingscampagnes en tips en adviezen over zuinige omgang met drinkwater.

6. Zorgplicht voor de natuurlijke omgeving

Drinkwaterbedrijven hebben behalve een zorgplicht voor burgers ook een zorgplicht voor de natuurlijke omgeving. Zo beheert een aantal drinkwaterbedrijven een groot stuk natuur en nemen ze maatregelen om verdroging tegen te gaan.

Lees verder onder de afbeelding

Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief

Waarom zijn drinkwaterbedrijven in publieke handen?

Dat drinkwaterbedrijven eigendom zijn van overheden heeft meerdere redenen:

  • Betrouwbaarheid en leveringszekerheid beter gewaarborgd

Doordat drinkwaterbedrijven in overheidsbezit zijn, is er constant toezicht op de kwaliteit van drinkwater.

  • Betaalbaar drinkwater door gereguleerde tarieven

Doordat de Drinkwaterwet bepaalt dat drinkwaterbedrijven niet zomaar hun tarieven mogen verhogen, blijft drinkwater voor zoveel mogelijk mensen betaalbaar.

  • Minder drukte in ondergrond door overzichtelijk netbeheer

Doordat drinkwaterbedrijven een monopolie hebben op de levering van drinkwater, is er per gebied sprake van één drinkwaternet en blijft de drukte in de ondergrond beperkt.

Wie controleert de drinkwaterbedrijven?

Drinkwaterbedrijven worden op verschillende aspecten gecontroleerd:

  • Toezicht kwaliteit, leveringszekerheid en doelmatigheid

De openbare drinkwatervoorziening valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Het toezicht is in handen van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De ILT controleert onder meer de kwaliteit van drinkwater, leveringszekerheid en doelmatigheid. De minister van IenW legt hier vervolgens verantwoording over af aan de Tweede Kamer.

  • Toezicht functioneren drinkwaterbedrijven

In de Drinkwaterwet is verankerd dat de aandeelhouders van drinkwaterbedrijven (gemeenten en provincies) verantwoordelijk zijn voor het toezicht op het functioneren van drinkwaterbedrijven.

  • Toezicht bij Totstandkoming drinkwatertarieven

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) onderzoekt jaarlijks de totstandkoming van drinkwatertarieven en adviseert de ILT hierover.

Wat doen drinkwaterbedrijven met de winst die ze maken?

Hoewel drinkwaterbedrijven geen winstoogmerk hebben, kunnen ze wel winst maken met de levering van drinkwater. Deze winst wordt deels geïnvesteerd, bijvoorbeeld in uitbreiding van de productiecapaciteit. Een enkel drinkwaterbedrijf keert dividend uit aan de aandeelhouders (gemeenten en provincies).

Hoeveelheid winst is beperkt door WACC

De hoeveelheid winst die drinkwaterbedrijven mogen maken is beperkt door de WACC (Weighted Avarage Cost of Capital). De WACC is een percentage voor het maximale rendement over het geïnvesteerde vermogen. Deze winstbeperking moet klanten beschermen tegen hoge drinkwatertarieven. Het WACC-percentage wordt elke drie jaar opnieuw vastgelegd door de minister van IenW.

Drinkwaterbedrijven willen aanpassing van die WACC-methodiek

De huidige WACC zorgt ervoor dat drinkwaterbedrijven worden beperkt bij het financieren van investeringen uit eigen vermogen. Hierdoor willen bedrijven meer lenen, maar de restricties vanuit de WACC maken het moeilijk te voldoen aan de voorwaarden die banken stellen. Daarom vindt de drinkwatersector dat de WACC-methodiek moet worden herzien.

Wet- en regelgeving Wetten en regels

Deel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *